Ai điếu Hoà thượng Tuệ Sỹ

Từ cơn lốc tư tưởng và từ bi ấy, bốn câu thơ của Thầy Tuệ Sỹ không còn ngự trong vườn thơ, mà trong biên niên của những ai biết rằng làm người, nhất là làm người trong thời tao loạn, là gánh lấy cái mong manh nhất mà vẫn không để nó vỡ.

Từ cơn lốc tư tưởng và từ bi ấy, bốn câu thơ của Thầy Tuệ Sỹ không còn ngự trong vườn thơ, mà trong biên niên của những ai biết rằng làm người, nhất là làm người trong thời tao loạn, là gánh lấy cái mong manh nhất mà vẫn không để nó vỡ.

Người tu đạo Phật nào cũng biết những gì cầm trên tay dù chặt bao nhiêu cũng sẽ rơi, chiếc áo mặc sẽ rách và sắc đẹp khuynh thành cũng sẽ tàn phai. Nhưng biết là một việc, sống trọn vẹn trong sự hiểu biết đó vô cùng khó, ngoài Thầy Tuệ Sỹ.

Người tu đạo Phật nào cũng biết những gì cầm trên tay dù chặt bao nhiêu cũng sẽ rơi, chiếc áo mặc sẽ rách và sắc đẹp khuynh thành cũng sẽ tàn phai. Nhưng biết là một việc, sống trọn vẹn trong sự hiểu biết đó vô cùng khó, ngoài Thầy Tuệ Sỹ.

Trong không gian trầm lắng nơi chốn Tổ, hương khói ngút nghi như nối liền hai bờ sinh tử. Ánh đèn Pháp bảo nhẹ lay soi tỏ hư không, nghe trong tận cùng sâu thẳm là tiếng vọng ơn Thầy.

Trong không gian trầm lắng nơi chốn Tổ, hương khói ngút nghi như nối liền hai bờ sinh tử. Ánh đèn Pháp bảo nhẹ lay soi tỏ hư không, nghe trong tận cùng sâu thẳm là tiếng vọng ơn Thầy.

Một ngày tuyết rơi bất thường vào tháng 5 dương lịch, sau thời hành thiền sáng, tôi lần giở bài Kinh Du Hành để đọc. Lời Kinh Ôn dịch mấy mươi năm trước, lúc này như cuộn phim quay chậm, từng chi tiết về những tháng cuối đời của Ôn hiện rõ mồn một trong tâm tôi.

Lời Kinh Ôn dịch mấy mươi năm trước, lúc này như cuộn phim quay chậm, từng chi tiết về những tháng cuối đời của Ôn hiện rõ mồn một trong tâm tôi.

Tôi rất đau buồn khi nhận được tin Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ, Chánh Thư ký kiêm xử lý Thường vụ Viện Tăng thống, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, người mà tôi đã có hân hạnh được gặp gỡ vào tháng 7 vừa qua, nay đã viên tịch. Sự cống hiến của Hòa thượng cho cộng đồng Phật giáo Việt Nam cũng như học vấn uyên thâm của Ngài đã được đông đảo công chúng công nhận.

Sự cống hiến của Hòa thượng cho cộng đồng Phật giáo Việt Nam cũng như học vấn uyên thâm của Ngài đã được đông đảo công chúng công nhận.

Là một nhà giáo dục lớn mẫu mực và có tầm nhìn xa rộng, Thầy đã và đang là ngọn hải đăng cho nhiều thế hệ, trong đó có người viết. Đầu thập niên 1970, Thầy đã được thỉnh cử làm vị giáo sư chính thức của Đại Học Vạn Hạnh nổi tiếng lúc bấy giờ dưới thời Việt Nam Cộng Hòa, cũng như tại Viện Cao Đẳng Phật học Hải Đức Nha Trang.

Là một nhà giáo dục lớn mẫu mực và có tầm nhìn xa rộng, Thầy đã và đang là ngọn hải đăng cho nhiều thế hệ.

Với nội lực sở tri và sở hành Phật Pháp thâm sâu, dù ở trong lao tù Thầy vẫn an nhiên tự tại: “Trách lung do tự tại, tán bộ nhược nhàn du.” Liễu ngộ bản chất các pháp đều vô ngã, như mộng, như huyễn, như quáng nắng, như sương mai nên Thầy đã ví việc bị giam trong tù như nhốt một làn khói mỏng, “dư chỉ khinh yên bán ngục khung.”

Với nội lực sở tri và sở hành Phật Pháp thâm sâu, dù ở trong lao tù Thầy vẫn an nhiên tự tại: “Trách lung do tự tại, tán bộ nhược nhàn du.”

“Trong vòng một tháng nữa Thầy sẽ ra đi, Thầy đã chuẩn bị sẵn hết rồi. Các con dù sống trong bất kỳ hoàn cảnh nào, cũng phải nhớ đi bằng đôi chân và nhìn bằng đôi mắt của chính mình. Khi Thầy đi rồi, có buồn thì buồn ít thôi.”

“Các con dù sống trong bất kỳ hoàn cảnh nào, cũng phải nhớ đi bằng đôi chân và nhìn bằng đôi mắt của chính mình. Khi Thầy đi rồi, có buồn thì buồn ít thôi.”

Hành trạng của hai bậc đại tăng có nhiều điểm giống nhau. Một người lưu vong trên đất khách 64 năm chưa trở về và một người lưu vong trên chính quê hương mình với một án tử hình, 17 năm tù đày và ba lần bị quản thúc.

Hành trạng của hai bậc đại tăng, một người lưu vong trên đất khách 64 năm chưa trở về và một người lưu vong trên chính quê hương mình với một án tử hình.

Tin Tuệ Sỹ mất, tôi không buồn. Như thuở làm sinh viên Sài Gòn 1977-78, người tôi muốn tìm gặp không là Chế Lan Viên, không phải Bùi Giáng hay Trịnh Công Sơn, mà Tuệ Sỹ – duy nhất. Không gặp được ông, tôi không buồn. Nghe tin ông bị kết ản tử hình, tôi cũng không buồn. Tại sao? Bởi tôi biết ông không thể chết, nói khác đi: Tinh thần Quý tộc Đông phương nơi ông không thể bị giết chết.

Tin Tuệ Sỹ mất, tôi không buồn. Như thuở làm sinh viên Sài Gòn 1977-78, người tôi muốn tìm gặp không là Chế Lan Viên, không phải Bùi Giáng hay Trịnh Công Sơn, mà Tuệ Sỹ – duy nhất.

Thiền Sư đi trước một tay đỡ Thiền sàng như gánh vác một ân huệ muôn trùng của tình bạn. Khi sống thì có nhau, giờ một người xả bỏ báo thân nhưng trong ý nghĩa tận cùng siêu nhiên thì luôn vẫn có nhau.

Thiền Sư đi trước một tay đỡ Thiền sàng như gánh vác một ân huệ muôn trùng của tình bạn. Khi sống thì có nhau, giờ một người xả bỏ báo thân…

Đạo Sư nằm yên trong lò thiêu để cho lửa cháy, cháy hết hình hài của một người sinh nhầm thế kỷ, của một người lạc bước độc hành trong ba ngàn thế giới. Và rồi nửa đây xá lợi này, những viên xá lợi được kết tinh bởi giới đức tu trì, xương này là của cha, cốt này là của mẹ, tro này là của hửu tình chúng sinh sẽ đem thả vào lòng thái bình dương, nước biển bốc hơi, hòa tan vào không khí, mang Đạo Sư đi khắp chín phương trời, mười phương Phật, hay có mặt trong sáu nẻo luân hồi, mà thiện thuyết độ sinh. Tuệ Sỹ Đạo Sư – Người là như vậy.

Đạo Sư nằm yên trong lò thiêu để cho lửa cháy, cháy hết hình hài của một người sinh nhầm thế kỷ, của một người lạc bước độc hành trong ba ngàn thế giới.

Tôi xin dâng lời cầu nguyện lên Cố Hoà Thượng và gửi lời chia buồn đến chư Huynh Đệ Pháp Lữ của Cố Hoà Thượng cũng như đông đảo Phật Tử của Ngài. Tôi được biết rằng Cố Trưởng lão Hoà Thượng đã tận tuỵ cống hiến hết mình để phụng sự tha nhân. Mặc dù Ngài ấy không còn ở bên cạnh chúng ta nữa; nhưng chúng ta cũng cảm thấy được an ủi rằng Cố Trưởng lão Hoà Thượng đã sống một cuộc đời đầy ý nghĩa.

Tôi xin dâng lời cầu nguyện lên Cố Hoà Thượng và gửi lời chia buồn đến chư Huynh Đệ Pháp Lữ của Cố Hoà Thượng cũng như đông đảo Phật Tử của Ngài.

Bằng tài năng, trí tuệ, nhân cách và thái độ dấn thân “ngã nguyện vô cùng”, thầy đã thị hiện một chân dung toàn vẹn của người tu sĩ Phật giáo chân chính bên cạnh hình ảnh trí thức và thái độ của một công dân nặng trĩu trách nhiệm với xã hội, đất nước và dân tộc.

Thầy đã thị hiện một chân dung toàn vẹn của người tu sĩ Phật giáo chân chính bên cạnh hình ảnh trí thức và thái độ của một công dân nặng trĩu trách nhiệm với xã hội, đất nước và dân tộc.

Hôm nay chúng con được thấy di chúc của Thầy: tang lễ bình thường, không điếu văn, sổ tang, phúng điếu. Nhưng con biết Thầy còn có một di chúc nữa. Di chúc này Thầy đã viết trong thơ.

Hôm nay chúng con được thấy di chúc của Thầy: tang lễ bình thường, không điếu văn, sổ tang, phúng điếu. Nhưng con biết Thầy còn có một di chúc nữa. Di chúc này Thầy đã viết trong thơ.

Vậy là Sư Phụ đã thực sự rời xa nhân thế, rời bỏ hồng trần, bỏ cả tấm thân tứ đại giả tạm gây phiền toái cho bậc Đại Trí trong suốt 5 năm qua, nhưng Sư Phụ không rời khỏi tâm trí phàm trần, thương xót của chúng con. Đã 19 tiếng đồng hồ, từ lúc Sư Phụ ra đi, con xâu chuỗi lại những ngày cuối cùng của Sư Phụ và nhận ra những điều vi diệu.

Đáp xuống phi trường Zürich, trời khá lạnh, nhưng cái lạnh trong lòng con cũng vậy. Con tự an ủi mình là trong 7 tuần qua, đã ở bên lo gần hết những việc cần làm cho Sư Phụ.

Sinh ra trong tháp ngà nhung lụa, nhưng chẳng những phải sống tự lập từ nhỏ mà còn tự mình trải qua cuộc nội chiến khốc liệt, để tận mắt chứng kiến những điều mãi sau này mới hiểu. Từ sự hiểu hiện tượng một cách nông cạn, biến thành nhận thức sâu sắc là một quá trình dẫn đến thiện duyên: Được gặp trưởng lão Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ.

Từ sự hiểu hiện tượng một cách nông cạn, biến thành nhận thức sâu sắc là một quá trình dẫn đến thiện duyên: Được gặp trưởng lão Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ.

Không một bậc cao tăng thạc đức nào thật sự ra đi. Hành trạng của quý ngài vẫn in dấu sâu đậm trong lòng Dân Tộc và Đạo Pháp. Những lời dặn dò của các ngài sẽ còn mãi mãi.

Không một bậc cao tăng thạc đức nào thật sự ra đi. Hành trạng của quý ngài vẫn in dấu sâu đậm trong lòng Dân Tộc và Đạo Pháp.

Từ khi là giảng sư Phật học tại Đại học Vạn Hạnh khi chỉ hơn 20 tuổi, Thầy Tuệ Sỹ đã là một cây cổ thụ. Suốt hơn nửa thế kỷ, cây cổ thụ Tuệ Sỹ không ngừng tỏa bóng mát cho thế gian. Giờ đây cây cổ thụ đã trút hết lá. Thầy phẩy tay áo cà sa, thanh thản, mỉm cười. Nếu những năm tháng sống ở đời không khác gì việc níu vào vách núi để làm những gì phải làm cho chúng sinh, bây giờ Thầy nhẹ nhàng buông tay. Thầy, đứng dậy, đi về với Phật.

Suốt hơn nửa thế kỷ, cây cổ thụ Tuệ Sỹ không ngừng tỏa bóng mát cho thế gian. Giờ đây cây cổ thụ đã trút hết lá. Thầy phẩy tay áo cà sa, thanh thản, mỉm cười.

Tôi như chợt nhìn ra cuộc vận động lặng lẽ và là rường cột mà Thầy Tuệ Sỹ chủ xướng. Chủ ý của Thầy là dành sức cho vận mệnh Phật giáo Việt Nam độc lập và tinh khiết – một ngày mai phải đến.

Tôi như chợt nhìn ra cuộc vận động lặng lẽ và là rường cột mà Thầy chủ xướng là dành sức cho vận mệnh PGVN độc lập và tinh khiết .